De Belastingdienst heeft een brochure gepubliceerd over fiscale gevolgen van een echtscheidingsconvenant. In de brochure wordt uitgebreid aandacht besteed aan de gevolgen met betrekking tot de voormalige gezamenlijke eigen woning.

Woongenot
Zodra een ex-partner de gezamenlijke eigen woning verlaat, terwijl de andere partner daar blijft wonen, geniet de blijver een periodieke uitkering in de vorm van het woongenot van het deel van de woning dat eigendom is van de ander. Het woongenot is ontvangen partneralimentatie, waarover belasting moet worden betaald. Voor de vertrokken ex-partner is het verstrekte woongenot aftrekbaar als betaalde partneralimentatie. De partneralimentatie is gelijk aan het eigenwoningforfait over de periode van verstrekking. Er is geen sprake van alimentatie wanneer de achterblijvende ex-partner een reële huur betaalt aan de vertrokken ex‑partner. Dat betekent geen belastingbetaling over het woongenot voor de achterblijver en geen aftrekpost voor de vertrekker.

Eigenwoningrente
Na een echtscheiding kan de eigenwoningrente alleen als partneralimentatie in aftrek worden gebracht als er een alimentatieplicht is. De alimentatieplicht kan blijken uit een rechterlijke uitspraak of een echtscheidingsconvenant. Om onduidelijkheden te voorkomen verdient het aanbeveling om in het convenant vast te leggen dat de eigenwoningrente, die een van de ex-partners voor de ander betaalt, partneralimentatie is. Het deel van de eigenwoningrente, dat de ene ex-partner betaalt als partneralimentatie voor de andere ex-partner, moet deze laatste aangeven als ontvangen partneralimentatie. Het is van belang om wat in het convenant is vastgelegd op die manier uit te voeren om recht te hebben op aftrek.

Nihilbeding
Een nihilbeding houdt in dat ex-partners hebben afgesproken om geen partneralimentatie aan elkaar te betalen. Een dergelijke afspraak verhindert de mogelijkheid om een deel van de betaalde eigenwoningrente aan te merken als partneralimentatie. Het nihilbeding heeft geen gevolgen voor het woongenot van het deel van de woning dat aan de vertrokken ex-partner toebehoort.

Wanneer de Belastingdienst geconfronteerd wordt met een groot aantal bezwaren die betrekking hebben op dezelfde rechtsvraag kan de procedure voor massaal bezwaar worden gebruikt. Met deze procedure worden alle bezwaarschriften met hetzelfde geschilpunt collectief afgedaan. Geschilpunten die niet de in de aanwijzing massaal bezwaar geformuleerde rechtsvraag betreffen, worden niet collectief afgedaan.

De Bond voor Belastingbetalers heeft mensen opgeroepen om bezwaar te maken tegen de vermogensrendementsheffing 2017. De staatssecretaris verwacht dat veel mensen aan deze oproep gehoor zullen geven en heeft deze bezwaarschriften daarom aangewezen als massaal bezwaar. Vanaf het tweede kwartaal 2014 tot en met het eerste kwartaal 2018 zijn ongeveer 30.000 bezwaarschriften ingediend die betrekking hebben op de belastingheffing in box 3 in de jaren tot en met 2016. Ongeveer 18.500 bezwaarschriften zijn aangehouden in verband met de lopende procedure massaal bezwaar. Omdat de systematiek van de vermogensrendementsheffing per 1 januari 2017 is aangepast, is de uitkomst van de lopende procedures over de jaren tot en met 2016 niet beslissend voor de bezwaren tegen aanslagen inkomstenbelasting voor de belastingjaren 2017 en later.

In antwoord op vragen uit de Tweede Kamer antwoordt de staatssecretaris dat wijzigingen in de vermogensrendementsheffing eenvoudig zijn door te voeren voor zover het gaat om bedragen en percentages. Een stelselwijziging is ingrijpender en vraagt dus meer tijd.

Voor de heffing van de inkomstenbelasting worden de voordelen uit eigen woning gesteld op een forfaitair bedrag. Wordt de eigen woning tijdelijk aan derden ter beschikking gesteld, dan moet 70% van de daarmee behaalde opbrengst bij de voordelen worden geteld.

De vraag in een procedure voor de rechtbank was of dat ook geldt voor de opbrengst van de verhuur van een tuinhuis. Een tuinhuis is een zogenaamde aanhorigheid van de eigen woning en maakt daarmee deel uit van de eigen woning. De vraag is dus of ook bij de verhuur van een deel van de eigen woning 70% van de opbrengst bij het inkomen moet worden geteld. Volgens de rechtbank gaat de tekst van de wet uit van tijdelijke verhuur van de gehele woning. Dat volgt ook uit de parlementaire toelichting bij het betreffende wetsartikel. Tijdelijke verhuur van een gedeelte van de eigen woning is bij de parlementaire behandeling niet aan de orde geweest.

Een eigen woning is een gebouw of een gedeelte van een gebouw dat de belastingplichtige, of personen die tot zijn huishouden behoren, anders dan tijdelijk als hoofdverblijf ter beschikking staat op grond van eigendom. Een belastingplichtige kan slechts één eigen woning in de zin van de Wet IB 2001 hebben. Er kan tijdelijk sprake zijn van twee eigen woningen, wanneer de “oude” eigen woning leeg staat in afwachting van verkoop of wanneer een woning is aangekocht en leeg staat of in aanbouw is in afwachting van bewoning op een later moment.

De vraag in een procedure was of twee naast elkaar gelegen appartementen tezamen één eigen woning konden vormen. Beide appartementen waren eigendom van dezelfde belastingplichtige en door de belastingplichtige en diens gezin gebruikt. De rechtbank oordeelde dat geen sprake was van een eigen woning omdat de appartementen bouwtechnisch zelfstandige woningen waren, die elk over een eigen voordeur en eigen voorzieningen zoals een keuken, een badkamer en een toilet beschikten. Een doorgang tussen de appartementen was er niet. De hal waar de voordeuren van de appartementen op uitkwamen was via de lift en het trappenhuis toegankelijk voor derden. Dat betekende dat de hal onderdeel was van de gemeenschappelijke ruimten van het appartementencomplex.

De rechtbank was verder van oordeel dat dat de bestaande en bewoonde appartementen door het voornemen om een doorgang tussen beide appartementen te maken niet als een woning in aanbouw konden worden aangemerkt. In hoger beroep onderschreef het gerechtshof de uitspraak van de rechtbank.

Giften aan het algemeen nut beogende instellingen zijn aftrekbaar voor de inkomstenbelasting als zij een inkomensafhankelijke drempel overschrijden. Giften moeten met schriftelijke bescheiden kunnen worden gestaafd.

Hof Amsterdam oordeelde in een procedure dat de belanghebbende ondanks het overleggen van kwitanties, donatieverklaring en bankafschriften niet het bewijs had geleverd dat hij voor een bedrag van € 4.000 giften aan een instelling had gedaan. Bij een strafrechtelijk onderzoek dat was ingesteld bij de instelling was vastgesteld dat op grote schaal valse of onjuiste kwitanties en donatieverklaringen waren afgegeven door de financieel coördinator en bestuurders van de instelling. In die gevallen werd het werkelijk ontvangen bedrag in de administratie van de instelling verwerkt. De naam van de belanghebbende kwam niet voor op lijsten met schenkingen uit de administratie van de instelling. Onder deze omstandigheden vond het hof de kwitanties onvoldoende bewijs voor aftrek van giften. Ander bewijs dan de kwitanties en de donatieverklaring verstrekte de belanghebbende niet. Rekeningafschriften van de bank waarop contante opnamen vermeld waren, vormden geen bewijs omdat daaruit niet is af te leiden waaraan het opgenomen geld is besteed.

De rente die wordt betaald voor de financiering van een eigen woning is aftrekbaar op voorwaarde dat de schuld in maximaal 30 jaar wordt afgelost. De aflossingsverplichting is op 1 januari 2013 ingevoerd voor nieuwe leningen. De Tweede Kamer heeft het kabinet in een motie gevraagd om de mogelijkheden en gevolgen te onderzoeken van het versoepelen van de aflossingsverplichting. De achtergrond voor de invoering van de aflossingsverplichting is het verbeteren van de woningmarkt, het verlagen van de financiële risico’s voor huishoudens en van de nationale hypotheekschuld.

De staatssecretaris van Financiën is niet van plan om op dit moment met een versoepeling van de bestaande aflossingsverplichting te komen. De fiscale eigenwoningregeling zal in 2019 worden geëvalueerd. De aflossingsverplichting is onderdeel van die regeling en wordt dan in de evaluatie betrokken. Onder de bestaande wet- en regelgeving is het mogelijk om niet volledig af te lossen. Dat heeft wel tot gevolg dat slechts een deel van de betaalde hypotheekrente aftrekbaar is. Desondanks is het mogelijk om een hypotheekvorm te kiezen waarmee huishoudens op korte termijn lagere maandlasten kunnen realiseren.

Gevolgen versoepeling aflossingsverplichting
In de motie is gevraagd om onderzoek naar verlaging van de aflossingsverplichting tot 70% van de schuld. Dat zou kunnen door 70% van de eigenwoningschuld annuïtair in 30 jaar af te lossen en 30% aflossingsvrij met behoud van renteaftrek. In deze vorm zijn de netto maandlasten over de gehele looptijd van de hypotheek lager. Daarna zijn de maandlasten hoger omdat er nog een hypotheekschuld overblijft. Voor de staat zou deze vorm van versoepeling leiden tot verminderde belastinginkomsten.
Een alternatief is verplicht aflossen van de gehele eigenwoningschuld tot het moment waarop de resterende schuld 30% van de oorspronkelijke schuld bedraagt. Na het vervallen van de aflossingsverplichting blijft de renteaftrek bestaan. Deze vorm leidt niet tot lagere maandlasten in het begin van de aflossingsperiode. Het verlies aan belastinginkomsten voor de staat is kleiner dan bij de eerste vorm.

Om een versoepeling van de aflossingseis te kunnen financieren zou de renteaftrek met 12% beperkt moeten worden. Een versoepeling van de aflossingseis vergroot de subsidiëring van de koopmarkt en leidt tot hogere huizenprijzen. Ook leidt een versoepeling van de aflossingseis tot hogere hypotheekschulden bij huishoudens. Afhankelijk van de gekozen vorm leidt een versoepeling van de aflossingseis naar verwachting tot een ingewikkeldere regeling. De eigenwoningregeling wordt nu al als zeer complex ervaren.

De staatssecretaris van Financiën laat weten dat er wordt gewerkt aan een aanwijzing massaal bezwaar voor bezwaarschriften tegen de aanslag inkomstenbelasting 2017 voor zover het de belastingheffing in box 3 betreft. Iedere belastingplichtige die bezwaren heeft tegen zijn aanslag inkomstenbelasting moet individueel en tijdig een bezwaarschrift indienen, ook als er een aanwijzing massaal bezwaar is gegeven. De Bond voor Belastingbetalers heeft belastingplichtigen opgeroepen om bezwaar te maken tegen de belastingheffing in box 3 in de inkomstenbelasting over 2017.

Voor bezwaren tegen aanslagen betreffende de vermogensrendementsheffing over de belastingjaren tot en met 2016 geldt al een aanwijzing massaal bezwaar. Vanaf 2017 is de berekening van het forfaitaire rendement gewijzigd. Dat betekent dat de uitkomst van de lopende procedures over de jaren tot en met 2016 niet beslissend is voor de bezwaren tegen de aanslagen inkomstenbelasting voor het jaar 2017 (en later). De staatssecretaris merkt op dat bezwaarschriften tegen de aanslagen IB 2017 die zijn of worden ingediend voor 15 juli 2018 en die zijn gericht tegen de berekening van het forfaitair vastgestelde rendement zullen worden behandeld als tijdig ingediende bezwaarschriften.

De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen waarin het kabinet wordt opgeroepen om met mogelijkheden te komen om de verschillen in belastingdruk tussen een- en tweeverdieners weg te nemen. Door de individualisering van de belastingheffing betalen bij een gelijk gezinsinkomen eenverdieners meer belasting dan tweeverdieners. De Kamer wil binnen een jaar een rapport van het kabinet ontvangen waarin de gevraagde mogelijkheden worden beschreven.

Scholingsuitgaven zijn onder voorwaarden aftrekbaar, voor zover het totaal van de uitgaven hoger is dan een drempel van € 500. Scholingsuitgaven zijn uitgaven die worden gedaan voor het volgen van een opleiding of een studie, met het oog op het verwerven van inkomen uit werk en woning. Voor aftrek is vereist dat de uitgaven in direct verband staan met het leertraject.

Ter behoud van de geldigheid van zijn vliegbrevet volgde een belastingplichtige in 2012 een opleidingsprogramma. Voor de opleiding betaalde hij een bedrag aan kosten, inclusief de kosten van een medische keuring. De belastingplichtige bracht alle kosten, verminderd met de drempel, in aftrek in zijn aangifte. De medische keuring was een vereiste om een lesvlucht uit te kunnen voeren, die noodzakelijk was voor het behouden van de geldigheid van het vliegbrevet. Desondanks zijn de kosten van de medische keuring niet aan te merken als uitgaven die direct verband houden met een leertraject. Dat deel van de kosten kwam niet in aanmerking voor aftrek.